اگر سرپرست یک خانواده که هزینه‌های خانواده را تامین می‌کند به دلایلی مانند فوت و یا نقص عضو نتواند به فعالیتش ادامه دهد، بیمه‌های اجتماعی اعضای خانواده را تحت پوشش قرار داده و مقرری ماهانه‌ای برای آنها در نظر می‌گیرند. اما در حال حاضر 40درصد جمعیت کشور از پوشش بیمهای برخوردار نیستند. درباره عدم‌تمایل افراد به استفاده از بیمه اجتماعی با عبدالله عمادی، معاون رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی دراین‌باره گفت‌وگو کرده‌ایم.
- روز گذشته از قول یکی از معاونان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام شد که 40 درصد جمعیت شاغلان کشور از بیمه اجتماعی برخوردار نیستند، به‌نظر شما نقش دولت در این زمینه چقدر است؟
اولا در ارتباط با بحث بیمه‌های اجتماعی دولت موظف نیست کسی را بیمه کند دولت سازوکار را فراهم می‌کند تا افرادی که شاغل هستند و یا کارفرمایانی که نیروهایی در استخدام دارند نسبت به ایجاد پوشش بیمهای اقدام کنند. بیمه اجتماعی نوعی کار مشترک است که نیاز به مشارکت افراد شاغل دارد به همین دلیل اجرای آن به‌تنهایی وظیفه دولت نیست بلکه حاصل یک مشارکت اجتماعی بوده و نقش شاغلان در این زمینه تعیین‌کننده است.
اگر پوشش بیمهای ما نتوانسته حالت سراسری پیدا کند اشکال از کارفرما و یا کارگرانی است که تمایل نشان نداده‌اند چون بیمه براساس اشتغال است و حالا اگر فرد شاغلی بیمه نشده دولت مقصر نیست. البته دولت باید بازرسی انجام بدهد و تخلفاتی که در این زمینه رخ داده را پیگیری کند و در نهایت فرد متخلف را مجازات کند، ولی دولت نمی‌تواند برای تمامی افراد جامعه پوشش بیمه اجتماعی ایجاد کند. تلاش دولت این است که از گروه‌های آسیب‌پذیر مانند زنان سرپرست خانوار، باربران، رانندگان و صیادان حمایت‌های لازم را در این زمینه ایجاد کند، به این ترتیب که یک درصد از حق بیمه آنها را پرداخت می‌کند.
- یعنی این 40 درصدی که در خبر قبلی اعلام شده بود که از پوشش بیمه برخوردار نیستند از سهل‌انگاری خودشان است؟
به‌نظر من یک مقدار سوءتفاهم در انتشار خبر وجود داشته چون 40درصد جمعیت کشور بیمه اجتماعی نیستند درحالی‌که اعلام شده که 40 درصد جمعیت شاغلین کشور بیمه نیستند.
- آمار این 40 درصد از کجا به دست آمده است؟
وقتی آمار بیمه‌شدگان در صندوق‌های مختلف را با هم جمع می‌کنیم این نتیجه به دست می‌آید؛ در حال حاضر صندوق تامین اجتماعی بیش از 10 میلیون بیمه‌شده اصلی دارد که با خانواده‌های این افراد جمعا 32 میلیون نفر می‌شود، سازمان بازنشستگی کشوری هم که یک‌میلیون و 200 هزار نفر را تحت پوشش دارد. به این اعداد اگر افراد تحت پوشش صندوق بیمه روستاییان و عشایر و نیروهای مسلح را که جمعا بیشتر از 2میلیون نفر هستند اضافه کنیم در جمع به عددی می‌رسیم که 60 درصد جمعیت کشور خواهد بود. بنابراین در این جمع و تفریق‌ها به این نتیجه می‌رسیم که 40 درصد جمعیت کشورمان از بیمه اجتماعی برخوردار نیستند.
- کار پژوهشی در این زمینه انجام شده است که این جمعیت چرا تحت پوشش بیمه اجتماعی قرار نگرفته‌اند؟
در پژوهش‌هایی که تامین اجتماعی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی انجام داده‌اند نتیجه‌گیری شده که گروهی از این افراد به‌صورت مخفی شاغل هستند یا اینکه کارفرماها با این شرط کارگران را به کار گرفته‌اند که بیمه نداشته باشند، متأسفانه این توافق‌ها برای فرار بیمهای است. تعدادی هم افرادی هستند که اصلا نمی‌خواهند بیمه باشند، این افراد معمولا از درآمد بالایی برخوردارند و به مشارکت در بیمه‌های اجتماعی تمایل ندارند.
